Premijernim izvođenjem predstave Ooo Kamenjene 6. jula, u okviru ArtFemine festival u organizaciji Centra za devojke, glumicaniškog Narodnog pozorišta, Dragana Jovanović, je autorskim projektomodala počast znamenitim srpkinjama: Jeleni Dimitrijević, Đuki Dinić i Nadeždi Petrović, ritualnom šetnjom do njihovih spomen obeležja i dirljivom izvedbom. Ona nas je povela na nesvakidašnje istorijsko putovanje i ukazala na značaj okamenjenih heroina potisnutih na margine istorije.
Performans je otpočelo pričom o životu srprke Sapfo, književnice, dobrotvorke i svetke putnice, Jelene Dimitrijević, čija bista se nalazi u parku niške Tvrđave. U srpskom narodu će ostati upamćena po svom zalaganju u Balkanskim ratovima, gde je radila kao bolničarka, jedna od prvih članica Kola srpskih sestara i plodna književnica. Njena najpoznatija dela su: Pisma iz Niša: O haremima, Pisma iz Soluna, roman Nove, putopisi Novi svet ili U Americi godinu dana, i poslednjem, za života objavljenom delu, Sedam mora i tri okeana: Putem oko sveta, zapisi sa putovanja na koje se otisnula u poznim godinama, rušeći društvene konvencije. „Žena kada putuje, ona rađa”, istakla je glumica. Rađa dela velike umetničke vrednosti.
Šetnja se nastavila do biste Đuke Dinić u parku ispred zgrade Univerziteta, učesnice Narodnooslobodilačke borbe i narodne heroine Jugoslavije. Žene ratnice, iz rata rođene, od rata stradale. Ova hrabra južnjakinja je položila život za otadžbinu i ostala upamćena po svojoj istrajnosti u borbi: pretrpela je svirepa mučenja u logoru, ali nije odala svoje saborce, pa čak ni svoje ime, ali njeno ime samo vek kasnije biva zaboravljeno, biva skrajnuto u zaboravljeni kutak istorije. „Izgleda sa je revolucija moda. Neko se vine u slavu, a neko u anonimnost.” zaključila je autorka predstave.
„Pre nego što sam se rodila ja sam slikala. U mom genu je umetnost. Dužnost žene umetnice je da stane naga pospram sveta, da pokaže svoju unutrašnju prirodu, svoje biće. To je dužnost žene umetnice”, tako je započela priču o znamenitoj srpkinji, Dragana Jovanović. O Nadeždi Petrović, ženi koja je koračala ispred svog vremena. Najznačajnija srpska slikarka s kraja 19. i početka 20. veka, sestra velikana srpske književnosti Rastka Petrovića, patriota, osnivač Kola srpskih sestara i osnivač prve likovne kolonije u Sićevu, ratna bolničarka i heroina koja je za vreme Velikog rata, rame uz rame sa srpskim junakom, uzela učešće u borbi na Mačkovom kamenu, ponosno stoji na niškom keju, okamenjena.
Na teritoriji Grada Niša postoji oko 300 spomenika i spomen obeležja, a manje od jedne trećine su posvećeni ženama. U kompletnoj režiji i izvedbi glumice Dragane Jovanović, ambijentalnom predstavom, specijalno osmišljenoj za potrebe ovogodišnjeg festivala, održan je javni čas istorije, istorije koja zaboravlja, jer kako je svom obraćanju publici istakla: „Svaki rat stvara samo novi rat. Umetnost može da oprosti zabludu, žrtve ne mogu.” Predstava je realizovana uz podršku Grada Niša, Sekretarijata za kulturu i informisanje.
Piše: Јelena Jocić